Quantcast
Channel: Angono Rizal News Online
Viewing all 227 articles
Browse latest View live
↧

Essay: Will the nation allow Almario’s Commission to kill ‘Pilipinas?’ By Prof. Rolando S. Dela Cruz

July 14, 2013, 9:29 pm
$
0
0
Published: July 11, 2013

In an article about changing the name Pilipinas to Filipinas, Rappler’s mood meter registered 53 percent of readers as annoyed, while 11 percent registered as angry (source: http://www.rappler.com/nation/32495-filipinas-kwf-almario).

In Yahoo’s poll, 71 percent prefer Philippines, and 20 percent  like Pilipinas. Only nine percent voted for Filipinas (source: http://ph.news.yahoo.com/pinoys-shun--filipinas--suggestion--say-renaming-a--waste-of-time--070252037.html>.

ABS-CBN’s survey revealed 89 percent of respondents are against using Filipinas. (source: http://www.abs-cbnnews.com/video/opinions/07/04/13/punto-por-punto-pilipinas-o-filipinas).

These non-scholarly surveys somehow indicate the indignation against the resolution to change the country’s name. Filipinas was the name of the Philippines under Spain. Will the people accede to its revival? 

↧
Search

Essay: Reaksyon ng isang mambabasa ng aRNO sa ‘Filipinas’ ng KWF (Mula kay G. Alberto Reyes BRMLA ng Angono, Rizal)

July 14, 2013, 10:17 pm
$
0
0
NAPAPANAHON...

Nakakahiya talaga ang sumusuweldo nang walang ginagawa, nakakakonsensiya namang lalo kung may magawa lang ay wala namang kwenta at mapapakinabang.

Binago ninyo ang Abakadang Tagalog, ang "F" na idinagdag niyo, sa kakarampot lamang na salitang gumagamit. Wala akong maisip na salitang gamit ang "F".

Inimbento ninyo ang "salimpawpaw" at "salumpuwit". May gumagamit ba ng mga salitang 'yan na sinuwelduhan kayo para gawin? Ngayon naman e papalitan ninyo ang "Pilipinas" ng "Filipinas"-- para ano? Kaya nga wala na nga tayong pagkakakilanlan.

Mag-resign na kayo, para hindi kayo bagabagin ng inyong konsensiya, kung may konsensiya kayo.

-Alberto Reyes BRMLA
Angono, Rizal
↧
↧

Column: ‘O Filipinas!’ Nen Santiago Villafania

July 15, 2013, 12:11 am
$
0
0
FILIPINAS o Pilipinas? Aya so tepet tan alingasngasan natan laut la dia ed facebook. Ginmapo nen imparungtal na Komisyon sa Wikang Filipino ya say nepeg a ngaran na pinabli tin bansa et Filipinas basi iya ed no anto so akasulat ed awaran tan no anto so inusar na saray ikikinon tin palbayani.

Sugiri na KWF ya sama’y litran P ed Pilipinas et ipawil la ed litran F total sayan litra et wala met la ed say balon ortograpiyan Filipino.

Saray ribolusionarion Pangasinan tan sumusulat ya anacbanua inusar da met so Filipinas bilang ngaran na lapag a bansa. Say Danggo Filipinas ed bersion a Pangasinan et ‘O Filipinas!’ so gapo to. Onia met so inusar na angiletneg na Gumil Filipinas. 

Sirin, masurin say nepeg a ngaran na bansa et Filipinas aliwan Pilipinas! Republika na Filipinas! 

↧

aRNO Tacloban City/News: 4 killed, 9 hurt by amok in Padre Burgos, Southern Leyte

July 15, 2013, 12:46 am
$
0
0
By Janiz Arnaiz
Inquirer Visayas

MAASIN CITY, Philippines–Four persons, including two toddlers, were killed while nine others were wounded when a bolo-wielding man reportedly high on drugs went on a hacking spree at past 6:30 p.m. Sunday in Cantutang village, Padre Burgos town, Southern Leyte, according to local authorities.

Records of the Salvacion Oppus Yñiguez Memorial Provincial Hospital identified the four fatalities as Rafael Clava, 2; Leslie Ann Kaindoy, 1; Maria Rodas, 20; and Princess Jabonero, 23.

Clava, Rodas and Princess were dead on arrival at the hospital while Kaindoy died minutes later.

The eight wounded were Wennifredo Jabonero, 51; Aisa Kaindoy, 24; Jolito Mareno, 18; April Rose Salem, 14; Georgina Jabonero, 15; Zenaida Aguelo, 52; Genara Tiu, 48; Roger Salem, 38; and Love Joy Acobo, 22 years old.

Source and continue reading:  http://newsinfo.inquirer.net/445133/4-killed-9-hurt-by-amok-in-s-leyte-town
↧

Kolum: ANG MASASABI KO LANG ni Filliffe C. Anorico: “/f/”

July 15, 2013, 3:22 am
$
0
0
"Kung nauunawaan at tinatanggap natin ang wikang Filipino na kumikilala sa katutubong /f/, bakit di natin ito mailapat sa mismong pangalan ng bansa? Ang ganitong paraan ng pag-iisip ay nagpapakita ng cognitive dissonance—tinatanggap natin ang diwa ng F ngunit hindi tayo handang isapraktika ito sa mismong pangalan ng ating bansa. F sa diwa, ngunit P na batay sa Tagalog sa praktika.

Kakatwang sinisikap nating bumuo ng pambansang identidad sa pamamagitan ng pagsasaayos at pagsasaopisyal ng pambansang wika (mula Tagalog ng 1937, Pilipinong batay sa Tagalog ng 1959, hanggang sa Filipino ng 1987), ngunit ang Pilipinas na inianak ng luma at maka-Tagalog na wika ay nabangkiki."
Hindi ako linguista. Ngunit sa abot-makakaya, sinikap at pinili kong pagtuunan ng pansin ang panukalang palitan ang ispeling ng pangalan ng bansa mula Pilipinas tungong Filipinas. Anumang kakulangan sa mga nauna kong isinulat, o isusulat pa lamang, na naninindigan para sa Filipinas, ay lubos kong inihihingi ng tulong sa mas nakauunawa o eksperto sa paksang ito.

Habang humahaba ang talakayan ay marami akong natutuhan sa proseso ng palitang-kuro. Ipinagpapasalamat ko ang pasensyoso at mapang-unawang pagpapaliwanagan ng mga manunulat, pati na ng mga naging guro ko dati sa wika at pagsusulat, pabor man o kontra sa tindig kong Filipinas.

Narito ang ilan kong tala na inaasahan kong makatutulong sa atin sa higit na pag-unawa sa paksang ito.

Malaon nang Ginagamit ang /f/ sa Filipinas

Ang tunog o ponemang /f/ ay malaon nang ginagamit sa mga wikain sa Filipinas. Nauna nang nagbigay ng mga halimbawa si Dr. Pamela Constantino sa kanyang sanaysay na “Tagalog, Pilipino, Filipino: May Pagkakaiba ba?” Sulat niya:

“May tunog na F sa ilang wika ng Pilipinas gaya ng afuy(apoy/fire), kofun (kaibigan/ friend) ng Ibanag; afyu flafus (magandang umaga/ good morning) ng Bilaan, fidu (peste/ pestilence) ng S. Cotabato Manobo, atbp.” (Diin akin)

Kahit ang mga Bikolano ay ginagamit ang Republika kan Filipinas upang ituring sa bansa natin.

Matutunghayan din ang ganito pang mga halimbawa sa tulang “Opkors, Nakakain ang F” ni Richard R. Gappi:

“Ito ang fagfagto sa Igorot na ritwal ng kalalakihan sa Bontoc
bilang pasasalamat sa masaganang ani ng kamote,
sa kapistahan na may fandi-fandi, ang salita ng mga
Tiruray para sa banderitas kung may kasalan.
Ito ang faayan ng mga Tiruray para sa sako o lalagyan ng palay,
na ang pagbibilad sa palay ay tinatawag na fekon.
Ito ang palay, na lumago dahil sa fertilizer, na kapag naging
bigas ay iluluto sa fagaw na lalagyan ng mga pinatuyong panggatong.

Ito ang fabanga ng mga Tiruray na ‘uri ng anting-anting
na itinatali sa baywang upang palakasin ang pag-iisip.
Ito ang factory sa Ingles para sa pabrika.
Ito ang fair na pook bentahan ng iba’t ibang bilihin.
Ito ang faith para sa buong tiwala at pananalig at relihiyon,
sa faith-healer o sa fakang na para sa mga Tiruray
ay ang anting-anting na inilalagay sa lupa
upang malaman o makilala ang magnanakaw.

Ito ang falla noong panahong Espanyol na bayad
upang hindi magtrabaho sa polo o sapilitang trabaho.
Ito ang faliwes ng mga taga-Bondoc na musika
ng gangsa sa bisa ng malambot na pampalo.
Ito ang fallowa ng mga Ivatan na bangka na malapad at walang katig.
Ito ang fanfanilag ng mga taga-Ifugao na tumutukoy
sa santelmo o maningning na liwanag.
Ito ang fules sa Tiruray na singkahulugan ng panghuli
sa hayop sa pamamagitan ng tali; ito ang fuyu
sa mga Tiruray na sarong na ginagawang duyan ng bata.” (Diin akin)

Ang pag-iral o existence ng mga salitang ito na may /f/ ang mismong salalayan kung bakit ang Pambansang Wikang Pilipino noon na nakabatay sa Tagalog ay ginawang Wikang Filipino. Samakatuwid, ang “F” sa wikang opisyal na Filipino ay hindi na lamang Pilipinong Tagalog kundi pagkilala sa mga wikain sa bansa. Sulat uli ni Constantino:

“Ang paggamit ng F ay simbolo ng pagiging hindi na Tagalog lang na batayan ng wikang pambansa dahil walang ganitong tunog ang Tagalog…

Idinagdag ang walong letra na c, f, j, ñ, q, v, x, at z bilang akomodasyon sa mga tunog mula sa mga wika sa Pilipinas, Ingles at Kastila.”

Ang Ponemang /f/ at /v/

Ang ponema tumutukoy sa maliliit na yunit ng makabuluhang tunog. Halimbawa nito ang limang tunog na patinig  na /a/, /e/, /i/, /o/, at /u/, at mga katinig na /b/, /k/, /d/, /g/, atbp.

Ayon sa pag-aaral ni Dr. Jessie Grace U. Rubrico, ang /f/ at /v/ ay mga tunog na ang punto ng artikulasyon ay nasa ngipin at labi. Kung patutunugin ito ng bibig, didikit ang babang labi sa ngipin sa taas, at saka sisingaw ang hangin sa maliit na espasyo. Narito ang kanyang talahanayan:

Ngunit ang /f/ at /v/ na ito ay mula umano sa ponetika ng Ingles. May mga nagsasabing ang /f/ at /v/ ng mga katutubo (Ifugao, Ivatan, e.g.) ay kaiba sa bigkas ng /f/ at /v/ sa Ingles. Bakit? Dahil sa mga katutubo, sinasabing naglalapat o nagkikiskis ang mga labi kung bibigkasin ito. Halimbawa, ang Ifugao ay I-phu-gaw. Nagdidikit ang mga labi na parang umiihip ng sabaw o dudura nang kaunti. Gayundin sa /v/. Ang Ivatan ay I-bha-tan.

Ang ibang mga lingusta ay sinimbulohang phi o bha ang katutubong /f/ at /v/ upang ipakita ang distinksyon nito sa dayuhang /f/ at /v/. Ngunit nang idinagdag sa alpabeto noong 1987 ang mga titik c, f, j, ñ, q, v, x, at z, napilitan o sinadyang titik Ff at Vv ang ilagay dahil nga sa kawalan ng ibang simbolo para sa katutubong /f/ at /v/, o maaaring dahil sa ang mga titik na Ff o Vv ang may pinakamalapit na tunog sa mga katutubong /f/ at /v/.

Dito pumapasok ang mabigat na akusasyong ang /f/ sa Filipinas ay hindi /f/ ng katutubo kundi F ng Kastila o Ingles.

Walang Problema sa /f/ at /v/

Ang /f/ at /v/ sa alpabeto ng 1987 ay tumuturing sa parehong dayuhang /f/ at /v/ (na labi at ngipin ang punto ng artikulasyon) at katutubong /f/ at /v/ (na nagdidikit ang taas at babang labi).

Ito sa palagay ko ang dapat linawin sa mga textbook, na ang F at V ay may dalawang sinisimbulong tunog. Sa kung paanong ang ponemang /j/ ay maaaring tunog /h/ at /dy/, halimbawa ang Jose (ho-se) at Jong (Dyong).

Kung nagamit na at nakita na na ang titik F at V ang pinakamainam o pinakamalapit na sumimbolo sa at katutubong /f/ at /v/, dapat linawin sa mga textbook na ang F at V ay may dalawang tunog na kinakatawan!

Kung gagawing Filipinas with capital F, walang magiging suliranin dahil nangangahulugan lamang na ang Filipinas ay maaaring bigkasin sa dalawang paraan, depende sa gumagamit at sa kinakausap. Maaaring Fi-li-pi-nas o Phi-li-pi-nas. At kung ang dalawa o higit pang Tagalog naman ay nagdidiskursuhan ay maaaring bigkasin ang Pi-li-pi-nas bilang salin sa Tagalog, o kung nagpupumilit gamitin ang Filipinas ngunit sumasablay sa ponemang /f/ ng Ingles, maaaring Phi-li-pi-nas na katulad din sa katutubong ponemang /f/.

Ngunit mahalaga na sa nakasulat, naka-imprenta, o nakadokumento sa papel, na gamitin ang Filipinas na nagsisimula sa F dahil ito ay simbulo ng pagkilala, pagrespeto, at pagtanggap sa parehong dayuhan at katutubong /f/ at /v/. Panandang-bato o marka iyon na minsan sa ating kasaysayan, may mga nangahas at nanawagan na ipasok sa pangalan ng bansa ang katutubong /f/.

Walang suliranin. Internationally ay tinatawag tayong Philippines sa Ingles, Filipinas sa Kastila. Filipinas (maaaring Fi-li-pi-nas o Phi-li-pi-nas) sa loob ng bansa. Sa totoo lang, kahit sa mga ibang wika sa daigdig ay F ang ginagamit na umpisa sa pangalan ng ating bansa. Halimbawa ang Republika e Filipineve ng Albanya, Filippin Respublikas ng Azerbaiiani, Republiek van de Filipijnen ng Dutch, at Republica Filipine ng Romanya.

Ang panawagan na gawing Filipinas ang pangalan ng bansa ay kasimbigat din ng dahilan kung bakit mula sa Pilipino ay ginawa nating Filipino ang ating pambansang wika. Kung nauunawaan at tinatanggap natin ang wikang Filipino na kumikilala sa katutubong /f/, bakit di natin ito mailapat sa mismong pangalan ng bansa? Ang ganitong paraan ng pag-iisip ay nagpapakita ng cognitive dissonance—tinatanggap natin ang diwa ng F ngunit hindi tayo handang isapraktika ito sa mismong pangalan ng ating bansa. F sa diwa, ngunit P na batay sa Tagalog sa praktika.

Kakatwang sinisikap nating bumuo ng pambansang identidad sa pamamagitan ng pagsasaayos at pagsasaopisyal ng pambansang wika (mula Tagalog ng 1937, Pilipinong batay sa Tagalog ng 1959, hanggang sa Filipino ng 1987), ngunit ang Pilipinas na inianak ng luma at maka-Tagalog na wika ay nabangkiki.
↧
↧

From the Editor/Editoryal: “Filipinas” (O, ang pagbigo ng UP Sentro ng Wikang Pilipino at UP Diliman sa mga katutubong wika at kultura) ni Richard R. Gappi

July 15, 2013, 10:43 pm
$
0
0
Naglabas na kahapon, July 15, ang mga taga-UP Diliman ng kanilang isteytment kontra sa ‘Filipinas’. Tinutuldukan nito – sa pakiwari at unang tingin – ang debate. Dahil nagsalita na ang mga guro sa nasabing eskwelahan – ang pamantasan na pangunahing tagasulong ng wikang Filipino simula pa noong 1990s nang ilunsad ang Filipinisasyon sa akademya sa bansa.

Sa tingin ng aRNO, tagumpay ang pahayag upang sementuhin nito ang kamalayang malaon nang namamayani: ang imperyalismong Tagalog na nakalukob sa mga wikang katutubo at sa mga nagsasalita nito. Ang isteytment ng UP ang boses ng nasa sentro. Kaya binigo nito ang mga tinig mula sa gilid.

Tamang obserbasyon at punto ng UP Sentro ng Wikang Pilipino na sa paggamit at pangangatwiran sa ‘Filipinas’ ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ang ‘Filipinas’ ay “pagpapasakop muli sa kolonyalismong Espanyol”.  Ito rin ang dahilan kung bakit hindi pedagogically acceptable ang katwirang ito sa Filipinas para sa mga akademista at maski sa karaniwang tao. AT ITO RIN ang dapat isuko at itakwil ng KWF sa argumento nito sa Filipinas.

Kaya KUNG MULA sa pagtanggap at pagyakap sa mga wikang katutubo ang katwiran ng aRNO sa F sa Filipinas, hindi nito naseset aside AT HINDI DAPAT ISET ASIDE (sa pagtuturo at pagpapaliwanag) ang wika nga “creolization and anti-colonial struggle” ng 'P' sa Pilipinas.

Manapa, itinuturing ng aRNO na ang P na ito ng Pilipino/Tagalog ay ISA LAMANG SA MGA ANTI-COLONIAL struggle natin BILANG BANSA sa iba't ibang pulo DAHIL may ginawang anti-colonial struggle/narrative din ang mga non-Tagalog Filipinos. Halimbawa, ang mga taga-Pangasinan, Filipinas ang tawag ng mga Katipunero at inilagay pa nila ito sa kanilang himno/awit -- Sirin, masurin say nepeg a ngaran na bansa et Filipinas aliwan Pilipinas! Republika na Filipinas! Kahit ang mga Bikolano ay ginagamit ang Republika kan Filipinasupang ituring sa bansa natin.

Hindi katulad ng personal na pananaw ni Rio Alma na ""patayin" ang Pilipinas, ang posisyon ng aRNO ay "gunitain" ang Pilipinas (Tagalog-based narrative, halimbawa sa anti-colonial struggle) KAALINSABAY AT KASINGHALAGA kung paano natin DAPAT BIGYAN NG DIIN AT PUWANG ang ibang wika at kultura/kapwa Filipino laluna ang mga katutubo.

Dito pumapasok, sa obserbasyon nga ni Filliffe Anorico, ang mabigat na akusasyong ang /f/ sa Filipinas ay hindi /f/ ng katutubo kundi F ng Kastila o Ingles. Kaya bukod sa ang ‘Filipinas’ ng KWF ay maka-dayuhan, hindi rin umano “sapat na batayan para isulong ang pagbabago mula sa ‘Pilipinas’ patungong ‘Filipinas.’ Kung kaya, dagdag pa ng isteytment: ‘Hindi suliranin ang pagbabago ng pangalan ng Pilipinas.’

Pero, sabi pa ng isteytment: “Ang pagpapalit ng pangalan ng bansa ay hindi lamang simpleng pagpapalit ng letra kundi usapin ng identidad at pagkilala.”

Totoo. Nasa ‘f’ at ‘p’ ang konteksto ng lengwahe, ang kasaysayang nakaakibat dito, at sabihin na ang pampulitika at pang-ekonomiyang pwersa dito. Nasa ‘f’ at ‘p’ ang kasaysayan ng nang-e-etsa pwera at inietsapwera, ang dominante at saguiguilid, at kung sinong wika ang handa at bukas-loob na tumanggap ng pagbabago batay na rin sa material reality na nasa ating kaligiran at kasaysayan. Sa panahon ng pagkabuo at paglikha dito, ang “Pilipinas” ay produkto ng panahon ng Pilipino (bilang wika), ng Tagalog imperialism sa larangan ng ating wika. Eksklusibista ito, hindi mapangyakap at mapagtanggap.

Totoo, kahit ang LAHAT ng wika sa Filipinas ay may ‘P’ pati na yaong “F,” mas malawak at mapangyakap ang F dahil mahaba ang kasaysayan nito – mula sa F ng mga katutubo bago pa dumating ang mga Kastila hanggang sa ang “F” na nasa material reality natin ngayong panahon ng internet, social media, pag-unlad sa siyensiya hanggang sa modernisadong panahon ngayon (modernisado in a sense ay kinakatawan ng ating modernisadong alfabeto). 

Sinasabi din ng tutol sa ‘Filipinas’ na ang /f/ at /v/ na ito ay mula umano sa ponetika ng Ingles. May mga nagsasabing ang /f/ at /v/ ng mga katutubo (Ifugao, Ivatan, e.g.) ay kaiba sa bigkas ng /f/ at /v/ sa Ingles. Bakit? Dahil sa mga katutubo, sinasabing naglalapat o nagkikiskis ang mga labi kung bibigkasin ito. Halimbawa, ang Ifugao ay I-phu-gaw. Nagdidikit ang mga labi na parang umiihip ng sabaw o dudura nang kaunti. Gayundin sa /v/. Ang Ivatan ay I-bha-tan.

Ang ibang mga linguista ay sinimbulohang phi o bha ang katutubong /f/ at /v/ upang ipakita ang distinksyon nito sa dayuhang /f/ at /v/. Ngunit nang idinagdag sa alpabeto noong 1987 ang mga titik c, f, j, ñ, q, v, x, at z, napilitan o sinadyang titik Ff at Vv ang ilagay dahil nga sa kawalan ng ibang simbolo para sa katutubong /f/ at /v/, o maaaring dahil sa ang mga titik na Ff o Vv ang may pinakamalapit na tunog sa mga katutubong /f/ at /v/.

Kaya ito dapat ang linawin sa mga textbook at sa pagtuturo ng mga guro: na ang F ay may dalawang sinisimbulong tunog, kung paanong ang ponemang /j/ ay maaaring tunog /h/ at /dy/, halimbawa ang Jose (ho-se) at Jong (Dyong).

Kung gagawing Filipinas with capital F, walang magiging suliranin dahil nangangahulugan lamang na ang Filipinas ay maaaring bigkasin sa dalawang paraan, depende sa gumagamit at sa kinakausap. Maaaring Fi-li-pi-nas o Phi-li-pi-nas. At kung ang dalawa o higit pang Tagalog naman ay nagdidiskursuhan ay maaaring bigkasin ang Pi-li-pi-nas bilang salin sa Tagalog, o kung nagpupumilit gamitin ang Filipinas ngunit sumasablay sa ponemang /f/ ng Ingles, maaaring Phi-li-pi-nas na katulad din sa katutubong ponemang /f/.

Maaari nating itanong sa mga taga-UP: Kung hindi ngayon, kailan? Kung hindi tayo o kayo, sino? Kailan at ano ang sapat na batayan para isulong ang pagbabago mula sa ‘Pilipinas’ tungo sa ‘Filipinas?” Kung hindi sapat ang F ng wikang katutubo -- which isvery Tagalog centric at pagmamaliit sa katutubong wika na talagang 2nd class lang sila sa Tagalog --- ano ang makakasapat? Kung wala pang sapat na batayan ngayon – at eventually maabot ang mga pamantayang ito ng batayan – posible at puwede na bang palitan ang pangalan ng Pilipinas? O, ang posisyon ba ng UP SWP ay KAHIT KAILAN hindi puwedeng palitan ang Pilipinas? 

Kung wala pang sapat na batayan ngayon – at eventually maabot ang mga pamantayang ito ng batayan – posible at puwede na bang palitan ang pangalan ng Pilipinas? O, ang posisyon ba ng UP ay KAHIT KAILAN hindi puwedeng palitan ang Pilipinas?

Pinararatangan natin ang pro-Filipinas ng KWF na “maka-kolonyalista at maka-dayuhan ang pananaw” dahil kaakibat ng ‘Filipinas’ si Felipe/ang Espanya pero sa pagkapiit natin sa Pilipino/Pilipinas, hindi kaya tayo nagiging Tagalog-centric at tagabandila ng Tagalog imperialism? Hindi kaya nagiging makitid, sarado, at ekslusibista tayo kapag ganito? Nais nating nag-eevolve at yumabong ang Filipino pero hindi kaya ang ganitong tindig ay pasibo?

Laging nababanggit ng magkabilang panig ang tungkol sa kasaysayan bilang pananggalang sa kani-kanilang katwiran.

Pero hindi ba’t ang KASAYSAYAN AY PAGGUNITA AT PAGLIMOT? Bakit hindi natin ituro sa mga bata at ipihit ang isip nila at natin na kalimutan na ang ‘F’ sa Filipinas ngayon (na mungkahing pangalan ng bansa) ang nakaangkas na kolonyal na asosasyon at konotasyon dito? Isang paglimot tulad ng “creolization” ng mga Katipunero sa “F” na ginawa nilang ‘P.’ ?

Sa kabilag banda, bakit hindi natin gunitain – tandaan ha na hindi papatayin ang ginamit -- ang ‘P’ ng Pilipino/Tagalog (ang anti-colonial narrative nila) KASABAY NG MGA naratibo din hindi lamang ng sentrong Tagalog/Maynila?

Kung nauunawaan at tinatanggap natin ang wikang Filipino na kumikilala sa katutubong /f/, bakit di natin ito mailapat sa mismong pangalan ng bansa? Ang ganitong paraan ng pag-iisip ay nagpapakita ng cognitive dissonance—tinatanggap natin ang diwa ng F ngunit hindi tayo handang isapraktika ito sa mismong pangalan ng ating bansa. F sa diwa, ngunit P na batay sa Tagalog sa praktika.

Ang panawagan na gawing Filipinas ang pangalan ng bansa ay kasimbigat din ng dahilan kung bakit mula sa Pilipino ay ginawa nating Filipino ang ating pambansang wika.

Panahon na ngayon para BIGYAN NG KAGALANG-GALANG AT TIYAK na pwesto at lugar ang Filipino (bilang wika). Magagawa ito kung “Filipinas” ang gagamiting pangalan ng bansa DAHIL HINDI LANG WIKA/KALULUWA na kinakatawan ng Filipino bilang pambansang wika ang naitatakda kundi natutukoy din ang KATAWAN/BANSA/LUNAN.

Kakatwang sinisikap nating bumuo ng pambansang identidad sa pamamagitan ng pagsasaayos at pagsasaopisyal ng pambansang wika (mula Tagalog ng 1937, Pilipinong batay sa Tagalog ng 1959, hanggang sa Filipino ng 1987), ngunit ang Pilipinas na inianak ng luma at maka-Tagalog na wika ay nabangkiki, paliwanag nga ni Filliffe.

Tungkol naman sa punto na suppressive sa ‘malaya at malikhaing pagsasalita at pagsusulat’ ang "standardization" laluna sa isang syncretic na bansa/mga wika natin, ang masasabi naman ng aRNO: mahirap naman magbiyahe at magmaneho sa kalsada kung walang traffic rules at stop light DAHIL MAGKAKANYA-KANYA AT MAGGUGULANGAN ang mga driver. Hanggang sa punto na magbanggaan at masasagasaan ang taumbayan na tumatawid at naglalakad sa lansangan.

Nauunawaan ng aRNO ang concern ng maraming tutol sa 'Filipinas' (laluna ang mga akademista at guro sa mga wika) sa paggigiit nito sa tanong na: Ano nga ba ang inherent na dahilan at nakabatay sa pagkakaroon ng /f/ ang pagpapalit ng pangalan ng bansa?

Sa tanong na ito, tagong-malay ang alala na ang pagtanggap sa 'Filipinas' ay maaaring patibong na kapag tinanggap ang Filipinas ay 'pagpapailalim din sa batas sa gramatika at ortografiya" na gagawin at bubuuin ng KWF kung kaya HINDI KATANGGAP-TANGGAP ang ganitong pagpupulis sa wika at kaugnay sa paggamit nito at patakarang pangwika.

PERO MASOSOLUSYUNAN ITO kung parehong hindi arogante at nag-aasaran ang magkabilang panig. Magagawa ito kung magiging participative, vigilant at insistent ang 'iba pang driver' bukod sa 'driver' sa KWF.

Sa partikular, kailangang maging consultaive, huwag arogante, dismissive, at mapanlait ang ilan sa KWF dahil sa bandang dulo, tayo-tayo din namang mga manunulat at later on lalabag (dahil gusto nating mag-expriment gamit ang poetic license) at ang mga batang mag-aaral ngayon at sa kinabukasan ang gagamit sa yumayabong na wikang Filipino sa Filipinas – hindi lamang sa Maynila/Tagalog na lugar kundi hanggang sa gilid-gilid ng bansa.

Sa mas partikular pa, HUWAG NINYONG ISAMA SINA REUEL AGILA AT VIRGILIO ALMARIO SA CONSULTATIVE NA GAWAING ITO TUNGKOL SA ISYUNG PANGWIKA AT ESTANDARDISASYON. Ang ibig kong sabihin, hindi man ilahok silang dalawa sa usapang ito, ang kanilang mga idea ay ikakatwiran at ipagtatanggol ng iba-iba at kani-kanilang kapanalig. Bakit hindi kailangang isama ang dalawa? Dahil makaka-ef sila sa isyu – ef, lalong makakagulo dahil ang laging magiging lunsaran at hugot ng kanilang katwiran ay ang kanilang personal na dahilan at pilat ng sugat likha ng kanilang nakaraan sa Galian, Arte at Tula hanggang sa tanong kung may pulitika ba o wala ang tula o isang likhang sining.

Para sa aRNO, kinakatawan ng ‘Filipinas’ ang (r)ebolusyon ng wikang Filipino mula ibaba, mula sa peripheral, mula  sa mga katutubong kultura, wika, at kamalayan.

Sa tindig ng aRNO sa 'Filipinas' mas kinikilingan nito ang katwirang ang F sa Filipinas ay kumakatawan sa mga katutubong wika sa buong bansa kaya ito ay hindi Tagalog-centric, mas malawak, mas mapangyakap, mas mapanghamig at mas may paggalang at pagkilala sa mga wika sa Filipinas na kasing-antas ng pagtingin kung paano natin tinitingnan at itinuturing ang wikang Tagalog.

Ang ‘Filipinas’ ng aRNO ay nagtatampok sa lahat ng wika saan mang rehiyon ng bansa. Ang ‘Filipinas’ ng aRNO ay naninindigan na ang bawat kultura at wika saan mang dako ng Filipinas at daigdig kung saan may Filipino ay may pareho at patas na katatayuan at maiaambag sa pagbubuo ng kamalayan at kasaysayang pambansa.

Ang lahat ng ito ay wala sa Pilipino/Pilipinas (bilang wika at pangalan ng bansa) o kung meron man, nakakupot ito sa heograpiya ng Katagalugan.

Sa kabuuan, ang F sa Filipinas ay hindi lamang usapan ng mga taga-UP Diliman o UP Manila. Higit sa lahat, kalahok dito ang UF Baguio, UF San Fernando, UF Tacloban, UF Visayas at UF Mindanao. Hindi lamang ang Maynila/Tagalog ang daigdig ng Filipinas.

Isang united front ang katwirang nasa MAGKAPANTAY NA ANTAS AT ANGKAS sa ‘Filipinas’ hindi lamang ang wikang Pilipino/Tagalog kundi ang mga wika din ng mga kapwa natin katutubo at ang modernisadong konsepto na kinakatawan ng ating modernisadong alfabeto.

Nais tapusin ng aRNO ang editorial na ito sa tula.

Totoo. Pinagtatawanan ng mga Tagalog at kontra sa Filipinas na umano'y walang kapararakan at walang kwenta ang debate sa ‘Filipinas’ at ‘Pilipinas.’ Pero naniniwala ang aRNO na sa Filipinas, higit na magkakatinig at ituturing nating tunay na kapantay ng wikang Tagalog ang iba pang wika sa Filipinas at ang mga non-Tagalog na nagsasalita nito.

Higit sa lahat, may kaluluwa at economics sa ‘Filipinas.’ Opkors. Ito ang tula: 

Nagkapuwang sila,
napukaw at lumakas ang loob.

Kaya iginiit nilang
magkaroon ng badyet upang pag-aralan
ang kanilang kultura at kasaysayan. 
Iginiit nilang magtayo ng sentrong gusali
para sa riserts at pananaliksik 
at pagkatapos ay isalin ito sa Filipino. 
Iginiit nilang maglathala ng kanilang mga aklat.
Iginiit nilang buhayin ang kanilang 
tula, dula, at mga pagtatanghal.
Iginiit nilang isulat sa kanilang wika 
ang mga ordinansa at batas.
Sa kanilang paggigiit, hinimok nila 
ang mga makabayang negosyante
na tumulong at magdoneyt. 

Sino ang magtatayo ng gusali?
Hindi ba susuwelduhan 
ang mga piyon at mason?
Sa mga palimbagan ng aklat, 
wala ba ditong obrero, messenger o janitor?
Hindi ba babayaran ang mga translator? 
Sa teatro at tulaan, hindi ba sila 
tatangkilikin ng ka-wika at ka-dila? 
Wala ba dun magtitinda ng sago at gulaman, 
ng pop corn, kwek kwek o isaw? 

Nang maging Filipinas ang Pilipinas, 
naunawaan nila na hindi lamang pera 
ang kita nila kundi makikita nila, 
mababawi mula sa anino ng Maynila 
ang sariling bakuran ng diwa at kaluluwa. # 

-Richard R. Gappi 
Angono Tres-Siete (3/7) Poetry Society 
Angono, Rizal, Filipinas
↧

Kolum: ANG MASASABI KO LANG ni Filliffe Anorico: Bukas na Liham para kay Prof. Ramon G. Guillermo

July 16, 2013, 1:52 pm
$
0
0
"Hindi ko inaasahan ang inyong pakikiisa sa UP sa paggamit sa Konstitusyon ng Pilipinas upang tuldukan ang isyung Pilipinas-Filipinas pabor sa Pilipinas. Sa maigsing panahon na nag-aral ako sa DFPP, batid kong kapwa tayong napaloob sa Kilusang Pambansa Demokratiko(KPD). Alam natin na naniniwala ang KPD na may mga pagkakataong ang posisyon o tindig ay “labas sa kaayusan” o “extra-constitutional”.

Mali po ba ang natutuhan ko sa KPD na ganito: ginagamit natin ang batas ng establisyimyento kung ito ay panig sa masang api, ngunit isinasantabi natin ito sa mga pagkakataong kinakailangang mangibabaw ang interes ng nasa laylayan? Sa panukalang Filipinas, tampok dito ang kaisipang pagpapaloob sa katutubong ponemang /f/ bilang simbolo ng pagtanggap sa mga wikang katutubo na malaon nang naisantabi. Hindi ko inaasahan na makikiisa kayo sa paggamit sa saligang-batas upang patayin kaagad ang gayong damdamin."


Hulyo 17, 2013

G. Ramon G. Guillermo,

Magandang araw po, Sir Bomen!

Sumusulat ako sa inyo ngayon upang ipaabot ang aking pagkadismaya sa kagyat ninyong pagpapahayag ng pakikiisa sa tindig ng mga institusyon sa UP laban sa panukalang pagpapalit ng ispeling ng pangalan ng bansa, mula Pilipinas tungo sa Filipinas. (Essay: Kontra sa ‘Filipinas’ na pahayag ng UP Sentro ng Wikang Filipino at mga guro dito:


http://www.rizalnewsonline.com/2013/07/essay-kontra-sa-filipinas-na-pahayag-ng.html 

Narito ang ilan kong mga dahilan, katanungan, at obserbasyon:

Una, nabigla ako na sa ganitong kaagang panahon ay pumosisyon kaagad kayo laban sa kampanyang “Filipinas”. Nasa proseso pa lamang ito ng pag-uungkat sa mga argumento at posibilidad, at ni hindi pa nga tumitining ang paksa. Ngunit sa kabila nito ay nakiisa agad kayo sa pagtutuldok ng UP sa usapin. Napansin kong sa pahayag ninyong mga propesor ng UP na isinapubliko kamakailan, hindi nakalagda si Ma’am Vina Paz. Sinadya man iyon o nagkataon lamang, nahihinuha kong maaari pala ang gayon—na pansamantalang hindi muna kayo lumagda habang “binubungkal” pa ng mga tumutunghay sa paksang ito ang lahat ng usapin. Ngunit hindi nga gayon ang nangyari.

Ikalawa, hindi ko inaasahan ang inyong pakikiisa sa UP sa paggamit sa Konstitusyon ng Pilipinas upang tuldukan ang isyung Pilipinas-Filipinas pabor sa Pilipinas. Sa maigsing panahon na nag-aral ako sa DFPP, batid kong kapwa tayong napaloob sa Kilusang Pambansa Demokratiko(KPD). Alam natin na naniniwala ang KPD na may mga pagkakataong ang posisyon o tindig ay “labas sa kaayusan” o “extra-constitutional”. Ibig po ba ninyong sabihin na dahil ang “Filipinas” ay kontra sa “Pilipinas” na nakasulat sa 1987 Konstitusyon kung kaya hindi na ito dapat panigan o dinggin man lamang? Ang mismong rebelyon o rebolusyon ng NPA na nangyayari ngayon sa bansa ay labag sa konstitusyon. Maaari po ba ninyong ipaliwanag sa akin, na kung sasabihin ko sa inyong ang mahigit 30 taong rebelyong umiiral sa bansa ay iligal, poposisyon na rin po ba kayo nang kontra o tutol dito?

Ikatlo, mali po ba ang natutuhan ko sa KPD na ganito: ginagamit natin ang batas ng establisyimyento kung ito ay panig sa masang api, ngunit isinasantabi natin ito sa mga pagkakataong kinakailangang mangibabaw ang interes ng nasa laylayan?Sa panukalang Filipinas, tampok dito ang kaisipang pagpapaloob sa katutubong ponemang /f/ bilang simbolo ng pagtanggap sa mga wikang katutubo na malaon nang naisantabi. Hindi ko inaasahan na makikiisa kayo sa paggamit sa saligang-batas upang patayin kaagad ang gayong damdamin.

Ikaapat, ang pagpapalit ng ispeling ng pangalan ng bansa mula Pilipinas tungo sa Filipinas ay nasa yugtong “panukala.” Nanghihinayang naman ako na ang mismong 1987 Konstitusyon na nagtataglay ng “Pilipinas” ang mismong ipampapatay ninyo sa panukalang “Filipinas”. Kumbaga, ang panukalang babaguhin na “Pilipinas” ang mismong ipambabaril sa panukalang pagbabago na “Filipinas.” Totoong dumaraan sa mahabang proseso ang mga ganitong panukala bago tuluyang maisabatas at maipatupad. Ngunit, tanong ko lamang po, paano nga makakarating doon o malapit doon kung sa ganitong kaagang panahon ay pupugtuin ninyo kaagad ang panukala? At ang ginamit pa ninyong pampatay ay ang mismong dokumentong balak sanang baguhin?

Ikalima, ipinahayag ninyo sa inyong statement na “hindi dapat gawing dahilan ang pagkakaroon ng f sa alpabetong Filipino upang baguhin ang mga salitang ginagamit nang(sic) nakararami.” Una, napakinggan na po ba ninyo ang paliwanag na ang dahilan kung kaya iminumungkahi ang Filipinas ay hindi lang dahil may “F” na sa alpabeto, bagkus ay upang simbolikal na kilalanin at tanggapin ang katutubong /f/ sa kung paanong ang wikang Pilipino ay binago at ginawang Filipino bilang simbolikal na pagtanggap sa mga katutubong wika sa bansa na may gayong tunog? Pangalawa, ang salitang “Pilipino” (na pangalan ng pambansang wika, 1959) ang popular na ginagamit bago ang 1987. Noon naman ay tinanggap ang pagbabago mula Pilipino tungo sa Filipino sa kabila ng kalagayang marami pa ang gumagamit sa wikang Pilipino. (Kahit hanggang ngayon, may mga nagsasabi pa ring Pilipino ang kanilang wikang pambansa!) Bakit ang maaari sa isa ay hindi maaari sa isa pa?

Ika-anim, isinulat din po ninyo na ang Filipinas ay kolonyal kung kaya mas angkop at wasto ang Pilipinas. Tunay pong ang Pilipinas ay maaaring mas mapagpalaya, sa isang banda, kumpara sa Filipinas na nagmula sa mga Kastila. Ang Pilipinas ay reaksyon sa kolonyal na Filipinas. Ngunit nais ko pong sabihin na ang mungkahing Filipinas ay hindi awtomatikong nangangahulugan ng pagbabalik sa kolonyal na Filipinas. Inaamin kong ako man ay nagbantulot sa pangangatwiran ng KWF na gagawing Filipinas ang pangalan ng bansa dahil tutal ito naman ang orihinal na pangalan ng bansa. Ngunit lumalabas ngayon sa mga palitang-kuro na ang F sa iminumungkahing Filipinas ay maaaring magmumula sa katutubong /f/ at hindi sa dayuhang /f/ lamang, na siyang titiyak sa simbolikal na pagtanggap sa mga wika ng mga katutubong gumagamit ng tunog na ito. Naikonsider po ba ito gayong bago pa lamang nag-uumpisa ang balitaktakan hinggil sa paksang ito ay nakatindig na kayo kontra sa Filipinas? Totoong ang orihinal na Filipinas ay kolonyal. Ngunit di po ba ang Pilipinas naman ay Imperyal ng Tagalog?

Ikapito, isinulat din po ninyo na tutol kayo sa Filipinas dahil ito ay “hindi kilala” at “mahalagang isaalang-alang ang sensitibong pagtingin sa pangkalahatang damdamin ng taumbayan”. Sa mga nakalipas na araw, hindi po ba ninyo napansing mas madalas nang napag-uusapan ang kontrobersyal na Filipinas sa internet, pahayagan, kampus, tambayan, hanggang sa mga “kusina ng tahanan”? Dagdag pa, ano ang pakahulugan ninyo sa “pangkalahatang damdamin”? Paano ninyo sistematikong nasukat na ang Filipinas ay salungat sa isip at puso ng nakararaming mamamayan?

Ikawalo, isinulat din po ninyo na dapat manatili ang Pilipinas dahil iyon ang ginamit nina Bonifacio, Aguinaldo, at De Jesus. Sila pong tatlo ay pawang mga Tagalog.

At ika-siyam, ang pagbabago sa wikang Pilipino tungo sa wikang Filipino ay simbolikal na pagtanggap sa mga katutubong wikang may /f/ at upang maging batayan na rin ang mga iyon ng wikang pambansa. Ang gayon po bang dahilan ay akma lamang sa wika at hindi sa pangalan ng mismong bansang gumagamit ng wika na iyon?

Sana po ay makarating sa inyo ang sulat ko. Nagpapauna ako ng pasasalamat sa inyo. Sana po ay makatsikahan ko na uli kayo, tulad ng dati, habang nagkakape.

Lubos na gumagalang,

Filliffe C. Anorico
03-78776
Angono, Rizal 
Filipinas
↧

Essay: SAGOT NG KWF SA PITONG PROPESOR NG UP NA LABAN SA "FILIPINAS"

July 16, 2013, 7:12 pm
$
0
0
July 17, 2013 at 8:18am

Naging legalista na ngayon ang sagot ng ilang salungat sa kapasiyahan ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na gamitin ang “Filipinas” at pigilan ang paggamit ng “Pilipinas.” Pitong propesor sa Unibersidad ng Pilipinas (UP) ang nagpalabas ng pahayag kahapon (15 Hulyo 2013) na “labag sa 1987 Konstitusyon” ang paggamit ng “Filipinas.”  Nakabatay ang kanilang pahayag sa paniwala na “Pilipinas” ang ginamit sa salin ng 1987 Konstitusyon na nakasulat sa Ingles ang orihinal at sa pangyayaring maraming opisyal na dokumento ngayon ang sumunod sa naturang salin.

Ang kanilang pahayag ay hindi lumalayô sa una nang mga argumento na nakamihasnan nang gamitin ng bayan ang “Pilipinas” kayâ hindi kailangan ang “Filipinas.” Walang anumang pahiwatig man lamang ang orihinal sa Ingles ng 1987 Konstitusyon na nagsasaad na dapat isaling “Pilipinas” ang “Philippines.” Sa gayon, nakasalig lamang ang argumento ng pitong propesor ng UP sa naging pagsasalin at sa mga sumunod na paggamit ng “Pilipinas” sa ibang dokumento.

Unang dapat isagot na walang maituturing na opisyal na salin sa Filipino ang 1987 Konstitusyon. Ang ibig sabihin ng “opisyal na salin” ay isang dokumento na may imprimatur halimbawa ng isang awtoridad sa pagsasalin at kayâ siyang dapat sundin ng lahat. Kaugnay nito ang pangyayari na ang lahat ng dokumento ngayong gumagamit ng “Pilipinas” ay bunga lamang din ng pangyayari na iyon ang inakalang opisyal dahil iyon ang ginamit ng mga inilimbag bagaman di-opisyal na salin ng 1987 Konstitusyon. Maidadagdag pang sapantaha na ang unang nagsalin sa 1987 Konstitusyon ay isang taal na “Pilipinista” kaya hindi napagsuri ang implikasyon ng tadhana sa konstitusyon na ang “wikang pambansa” ay “Filipino”—at ang pagpapalit ng pangalan sa wikang pambansa ay mahigpit na kasunod ng naging hinakdal laban sa “Pilipino” noong ginagawa ang 1973 Konstitusyon. (Dapat balikan ang puntong ito.)

Magandang ulitin sa bahaging ito ang kuwento ng isang matanda na’t retiradong empleado ng KWF. Noon daw mapagtibay ang 1987 Konstitusyon ay sumangguni ang Post Office sa KWF kung dapat isunod sa wikang “Filipino” ang pangalan ng bansa at ilimbag na “Filipinas.” Ang sagot diumano ng komisyoner noong Andrew Gonzalez ay “huwag, dahil magastos.” Kapag nilimi ang sagot ng komisyoner, hindi bawal gamitin ang “Filipinas.” Ayaw lamang niyang sundin ang lohika ng sumasangguning Post Office, dahil ipinangangamba niya ang mangyayaring gastos kaugnay ng mga kailangang iwastong dokumento.

Kung totoo ang kuwento, sayang na pagkakataon. Noon pa sana naiwasto ang lahat ng dapat iwasto ngayon. At mas nakatipid pa sana.

Sa pagpapatuloy, alin ba sa mga limbag na salin ngayon ng 1987 Konstitusyon ang “opisyal na salin” kaya dapat sundin ng lahat? Marahil, ito ang sinangguni ng pitong propesor dahil doon nila sinipi ang sumusunod na bersiyon ng Artikulo XIV, Seksiyon 6:
            Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang
            nililinang ito, ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa
            umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang wika.

Halos kahawig ito ng isang bersiyon sa internet, maliban sa puwesto ng kuwit sa ikalawang pangungusap:

            Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang
            nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa
            umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang wika.

Ngunit ibang-iba ang kayarian ng pangungusap sa dokumentong “Palisi sa Wika ng Unibersidad” na inilabas ng Sentro ng Wikang Filipino, UP noong direktor nito si Prop. Teresita G Maceda:

            Ang pambansang wika ng Pilipinas ay Filipino. Habang ito’y nabubuo,
            patuloy itong pauunlarin at pagyayamanin batay sa mga umiiral na wika
            sa Pilipinas at iba pang wika.

Bakit nangyayari ang ganitong pagkakaiba sa salin? Pinakasimpleng sagot ang pangyayari na walang opisyal na salin. Ang tatlo nating halimbawa ay pawang mga orihinal na pagsasalin alinsunod sa naging pagbasa sa orihinal na Ingles ng 1987 Konstitusyon.

Labag ba sa gayon sa 1987 Konstitusyon ang paggamit ng “Filipinas”? Kung labag, dapat unang-unang litisin ang pangalan ng pinakamalaki at pinakamatandang organisasyon ng mga manunulat sa Ilokano—“GUMIL Filipinas.” Ngunit kaugnay ng GUMIL Filipinas ang pangyayaring maraming gumagamit ng nakasulat at nakalimbag na “Filipinas” sa Kailokuhan, Kabisayaan, at kahit sa Kabikulan. Lihis at laban ito sa paniwala ng munting pulutong ng “Pilipinilyo” na dominante ang Tinagalog na “Pilipinas” sa labas ng Katagalugan. Dapat nilang isipin na sinusunod lamang sila ng mga pobreng guro sa Filipino at ito ang itinuturo sa silid-aralan dahil iyon ang nakalimbag sa teksbuk at iyon ang itinuturo sa kanila sa kolehiyo. At hindi ito bunga ng matagal na talakayan at “malayang palitan ng mga ideya.”

Kung hindi rin nila napapansin, matagal nang ginagamit ang “Filipinas” sa mga aklat na limbag ng SWF UP. Katunayan, ang UP Diksiyonaryong Filipino, na likha at proyekto ni Tagapangulong Virgilio S. Almario, ay promotor ng “Filipinas” hindi lamang sa ispeling kundi maging sa diwa nitong pagpapayaman sa wikang Filipino sa pamamagitan ng mga katutubong wika ng bansa. Dahil dito, kaya pinuri ito sa PDI (14 Hulyo 2013) ng kolumnista mulang Mindanao na si Antonio Montalvan II. Kung hindi rin alam ng pitong propesor, iginiit ng UP sa pamamagitan ni Chancellor Saloma na “pag-aari” ito ng UP sa kabila ng paggigiit naman ni Almario sa kaniyang karapatan bilang manlilikha. Kung ayaw ng UP ang “Filipinas,” bakit gusto ng UP na angkinin ang diksiyonaryo ni Almario?

Naiwan na ng panahon ang mga “Pilipinilyo” ng UP. Maaaring progresibo noong panahon ng Amerikano ang pagsisikap nina Lope K. Santos para palaganapin ang abakada at itanghal ang Tagalog na batayan ng wikang pambansa. Ito ang ugat ng wikang “Pilipino” at ng pangalang “Pilipinas” para sa bansa. Ngunit niyanig ang Surian ng Wikang Pambansa sa habla noong magtatapos ang dekada 60 hinggil sa “purismo.” Makitid diumano at Tagalog lamang ang batayan ng “Pilipino.” Dininig ito ng 1973 Konstitusyon sa pamamagitan ng pagtawag na “Filipino” sa wikang pambansa. Kinatawan sa gayon ang “Filipino” ng bisyon para sa isang tunay na pagkakaisa ng mga wikang katutubo at pagkakaisa ng mga rehiyon at pangkating etniko sa isang bansang dapat tawaging “Filipinas.” Nasa “F” ng Filipino at Filipinas ang tunog na maririnig sa mga wika ng Cordillera, Tiboli, Bilaan, Mëranaw, Tausug, at iba pa na wala sa dila ng mga Tagalog.

Ang bisyong ito ang nais itampok ng KWF sa pagpapalaganap ng Ortograpiyang Pambansa at habang inaasikaso ang iba pang mga tungkuling pangwika na pinabayaan ng nakalipas na mga pinuno ng KWF. Ang bagong Kalupunan ng KWF ay binubuo ngayon ng mga eksperto, guro, at manunulat na totoong kumakatawan sa mga wika ng bansa at nakahandang maglingkod sa kapakanan ng Wikang Pambansa at ng bayan. Nitong Marso 2013 lamang ito ganap na nabuo. Ngunit nagtakda na ito sa sarili ng mga gawain at proyekto para pasiglahin ang pagpapalaganap sa Filipino. Sa darating na linggo, halimbawa, tinatangkilik nito ang kumperensiyang Ambagan—isang kongkretong aktibidad para magtulong-tulong ang mga eskperto sa paglalahok ng mga salita na magpapayaman sa Filipino. Inaanyayahan ang lahat sa 25-27 Hulyo sa Ambagan na gaganapin sa Ateneo de Manila University.
↧
Search

(Updated 2) aRNO Exclusive: Essay: Sagot ni UP Prof. Lilia Quindoza Santiago sa 'GUMAMIT BA NG “PILIPINAS” SI BONIFACIO?' ni Virgilio S. Almario, Punong Komisyoner ng KWF at Pambansang Alagad ng Sining sa Panitikan

July 16, 2013, 8:19 pm
$
0
0
Ang FILIPINAS ay mula sa dila, tenga, kamay panulat, kaluluwa ng mga Espanyol. Ang FILIPINAS plural, sa English ay kababaihan ng bansa na madalas pang inilalako, binubugbog, pinagsasamantalahan, tingnan ang meaning ng mga lumalabas na mga artikulo sa internet. Bakit ba ipinagpipilitan, pilit na isinasalaksak sa kamalayan ang katagang ito bilang pangalan ng bayan? Padaskol na kung padaskol! Pinatay ang Supremo dahil sa kanyang paggigiit ng kasarinlan ng bayan at halaga ng pananaw na mga katutubo. Muli siyang pinapatay ngayon dahil sa pagsikil ng KWF sa Pilipinas!

INIHAHANDOG KO ITO BILANG PADASKOL NA TUGON SA MGA PATUTSADA NG NAG-AALMA NANG PUNONG MAHISTRADO, ANG KAGALANGGALANGANG KOMISYONER NG KWF, Virgilio S. Almario

Tanong: Alin/SIno ang mas matanda, ang alibata o si Lope K. Santos?
Sagot: ang alibata.

Tanong, kung mas matanda ang alibata, e di PILIPINAS hindi FILIPINAS ang bigkas at sulat noong una pa man, hindi pa ipinanganganak si Lope K. Santos.

Tanong: so sino ang unang nagbigay ng pangalang PILIPINAS?

Sagot: E di ang karaniwang tao. Katunayan, MAS MASARAP NGANG ISIPIN NGAYON NA ANG PINAGMULAN ng PILIPINAS ay ang karaniwang tao! Kahit hindi na si Bonifacio!

Tanong: ano ang ikinaiba ng salin sa bersiyon?

Sagot: Ang salin ay deribatib, me source language, me target language. Ang bersiyon ay may pagsasarili, kung gayon me integridad. Me integridad ang bersiyong Filipino ng Konstitusyon ng 1987. Legal ito, hindi mapasusubalian, tinanggap ng sambayanan matapos ang people power revolution at plebisito ng 1987. Dito, tahasang tinukoy ang bansa bilang PILIPINAS.

Tanong: dapat pa bang balikan ang Konstitusyon ng 1973?

Sagot: Isang kahunghangan ang pagdarawit pa sa Konstitusyon ng 1973 dahil itinakwil na ito kasabay ng pagbagsak ng diktadura, kahit pa dito nagmula ang konsepto ng wikang Filipino na ngayon ay problematiko dahil sa kanyang porma at gramatika na Tagalog pa rin kahit pa may F V C etcetera. Hindi na matatawag na "Filipino" mismong ang Tagalog at ang iba pang mga wika ng Pilipinas. Binura, Inerase ng Filipino ang Tagalog at mga wika sa bansa.

Kung meron mang dapat unang resolusyon na gawin ang KWF, ito ay ang pagbabalik sa katutubo sa pamamagitan ng pagpapalit ng pangalan mismo ng KWF - gawing KOMISYON NG MGA WIKANG FILIPINO. O di ba, di ba?

Saka magsaliksik, magsaliksik, magsaliksik, ano ang gramatika ng Ivatan, Iwak, Ifallig? Yan ang tunay na mapangyakap, hindi mapaghati, may kinalaman sa wika.

Ang FILIPINAS ay mula sa dila, tenga, kamay panulat, kaluluwa ng mga Espanyol. Ang FILIPINAS plural, sa English ay kababaihan ng bansa na madalas pang inilalako, binubugbog, pinagsasamantalahan, tingnan ang meaning ng mga lumalabas na mga artikulo sa internet. Bakit ba ipinagpipilitan, pilit na isinasalaksak sa kamalayan ang katagang ito bilang pangalan ng bayan?

Padaskol na kung padaskol! Pinatay ang Supremo dahil sa kanyang paggigiit ng kasarinlan ng bayan at halaga ng pananaw na mga katutubo. Muli siyang pinapatay ngayon dahil sa pagsikil ng KWF sa Pilipinas!
*****

"Nais kong ihandog ang munting ulat na ito para sa pagsulong ng “bait at muni” ng ilang Pilipinilyo na tulad nina Lakandupil C. Garcia, Ferdinand Llanes, Lilia Quindoza-Santiago, Aurora Batnag, at Rolando de la Cruz. Laban sa kanilang mababaw na saliksik at makitid na pananaw, imposibleng gamitin ni Andres Bonifacio ang kanilang “Pilipinas."
" Filipinas” ang ginamit sa titulo ng tula ni Bonifacio na nakikilahok sa sagutan nina Hermenigildo Flores at Marcelo H. Del Pilar. Patunay dito ang isang sipi ng nakalimbag na tula ni Bonifacio na nása koleksiyon ni Emmanuel Encarnacion at inilabas sa Aklat Adarna sa librong Ang Pamana ni Andres Bonifacio (1997)."


Nais kong ihandog ang munting ulat na ito para sa pagsulong ng “bait at muni” ng ilang Pilipinilyo na tulad nina Lakandupil C. Garcia, Ferdinand Llanes, Lilia Quindoza-Santiago, Aurora Batnag, at Rolando de la Cruz. Laban sa kanilang mababaw na saliksik at makitid na pananaw, imposibleng gamitin ni Andres Bonifacio ang kanilang “Pilipinas.”

Una, ang “Pilipinas” ay produkto ng pagsulat alinsunod sa abakadang Tagalog na pinalaganap ni Lope K. Santos at mga kapanalig na Tagalista nitóng ika-20 siglo. Batay ito sa “Estudios sobre la lengua tagala” ni Rizal na sinulat niya noong nása Dapitan siyá ngunit nalathala lamang sa La Patria noong 30 Disyembre 1899 at matagal na noong pataksil na pinaslang ang Supremo.

Ikalawa, at laban sa kanilang dinaskol na saliksik, “Filipinas” ang ginamit sa titulo ng tula ni Bonifacio na nakikilahok sa sagutan nina Hermenigildo Flores at Marcelo H. Del Pilar. Patunay dito ang isang sipi ng nakalimbag na tula ni Bonifacio na nása koleksiyon ni Emmanuel Encarnacion at inilabas sa Aklat Adarna sa librong Ang Pamana ni Andres Bonifacio (1997).

Ang totoo, ang pamagat ng tula ni Bonifacio sa kopya ni Encarnacion ay “Hibik ng Filipinas sa Ynang España” at inilimbag noong Disyembre 1896. Ang sapantaha ko, isinunod ang pagpapamagat sa kumalat din noong pamagat ng sagutang patula nina Flores at Plaridel. Sa kabilang dako, patunay ang limbag na sipi hinggil sa maraming bagay at isa na dito ang pangyayari na popular ang tula ni Bonifacio at nagkaroon ito ng iba’t ibang bersiyon at paraan ng pagkopya sa panahon ng Himagsikang 1896. Mapatutunayan pa ang paggamit sa “Filipinas” kahit sa hanay ng mga manghihimagsik kapag sinaliksik ang mga hojas volantes sa panahong iyon.

Ikatlo, ang mas gustong tawag ni Bonifacio sa ipinupundar niyang malayang bansa ay “Katagalugan.” Kayâ malimit itong lumitaw sa mga dokumentong Katipunero, pati na ang ugat na “Tagalog.” Sa isang limbag na sipi ng pormularyo sa pagsapi sa Katipunan, binanggit ang “Tagalog” nang may asterisko at ipinaliwanag sa talababa na “Sa salitang tagalog katutura’y lahat nang tumubò sa Sangkapuluang ito; sa makatuid, bisayà man, iloko man, kapangpangan man, etc., ay tagalog din.” Ang sipi ng pormularyo ay nása koleksiyon din ni Encarnacion at inilathala sa Aklat Adarna noong 1997. Inulit kong ilathala at ipaliwanag ang mga ito sa pag-aaral kong Panitikan ng Rebolusyon(g 1896) na nagkaroon na ng dalawang edisyon (CCP, 1993 at UP Press, 1997). Siyempre, hindi ko mahihintay na binasa ito ng mga Pilipinilyo. Mahirap namang isulong muli ngayon ang mithing pangalan ng bansa sa tingin ni Bonifacio dahil sa naging takbo ng kasaysayan.

Ikaapat, at ito ang higit na mahalaga ngayon, hindi naintindihan ng mga Pilipinilyo ang rebolusyonaryong espiritu sa likod ng pagbago sa pangalan ng pambansang wika mulang “Pilipino” tungo sa “Filipino” sa mga Konstitusyong 1973 at 1987. Sinagot noon ng 1973 Konstitusyon ang protesta laban sa “puristang” gawain ng Surian ng Wikang Pambansa at ng patuloy na pagiging Tagalog lamang ng “Pilipino.” Ninanais sa gayon sa pangalang “Filipino” ang pagbubukás ng wika sa pagiging “pambansa” ng katangian nitó. Nilinaw ito sa 1987 Konstitusyon sa pamamagitan ng atas na dapat pagyamanin at paunlarin ang Filipino sa pamamagitan ng mga katutubong wika ng Filipinas. Ang titik “F” sa Filipino at sa Filipinas ay higit kaysa pagbabalik sa kasaysayan. Manapa, isang pagtataguyod ito sa pambansa at bagong makabansang mithi ng 1987 Konstitusyon sa pamamagitan ng paglalahok sa mga tunog, kasama na ang “F,” na matatagpuan sa maraming wika ng bansa ngunit wala sa abakadang Tagalog.

Tulad ng pahayag ng Komisyon sa Wikang Filipino kamakailan, naniniwala ako na may progresibong diwa ang abakada at ang “Pilipino” nang ipaglaban nina Lope K. Santos ang isang wikang pambansa batay sa isa sa mga katutubong wika ng Filipinas. Ngunit pinatunayan ng mga protesta noong dekada 60 na hindi sapat ang “Pilipino” upang itapat sa nagbabagong pambansang kamalayan. Filipino ang naging sagot upang payapain ang mga protesta. Ang panukala ngayong “Filipinas” ay isang nararapat na hakbang tungo sa kaganapan ng espiritung rebolusyonaryo ng Filipino. Upang maisigaw natin, wika nga ng isang blogger, na: “Filipino ako, Filipino ang wika ko, Filipinas ang bayan ko!”

PAHABOL: Nais ko ring buksan ang mga may blaynder na matá ng ating mga Pilipinilyo sa katotohanan na maraming gumagamit ng “Filipinas” sa kabila ng pagpapaturo ng “Pilipinas” sa mga paaralan. Isang ehemplo ang pangalang “GUMIL Filipinas” ng pinakamalaking organisasyon ng mga manunulat na Ilokano. Isa pa ang salin na “Unibersidad ti Filipinas” ng UP Baguio. Ang totoo, tumingin lamang silá sa internet at makakatagpo silá ng mga paggamit ng “Filipinas” kahit ng hanay ng Katagalugan.

Ferndale Homes
17 Hulyo 2013
↧
↧

Essay: ‘Why Filipino Americans say Pilipino, not Filipino’ by Bejamin Pimentel (‘Kuwento’ column, Global Nation, Philippine Daily Inquirer)

July 16, 2013, 11:23 pm
$
0
0
12:56 pm | Wednesday, July 17th, 2013

SAN FRANCISCO — There’s an interesting side note to the ‘Filipinas’ vs ‘Pilipinas’ controversy. A similar debate, this time over whether it should be ‘Filipino’ or ‘Pilipino,’ also erupted decades ago — in America.

And those who pushed for ‘Pilipino’ won.

That’s why on many college campuses, especially in California, you’ll find groups like the Pilipino American Collegiate Endeavor, or PACE, at San Francisco State University; the Pilipino American Alliance at UC Berkeley; and the Pilipino American Student Union at Stanford University.

And that’s why we have the phenomenon called Pilipino Cultural Night, better known as PCN.

That’s the yearly spring ritual on many US college campuses when hundreds of Filipino students hold musical extravaganzas, complete with traditional Filipino dances, hip-hop numbers and political skits, to celebrate Filipino (or Pilipino) culture.

The use of ‘Pilipino,’ as my friend and the academic Theo Gonzalves, associate professor and department chair of the American Studies Department at the University of Maryland Baltimore County, explains, was both an act of defiance and a choice.

Source and continue reading: http://globalnation.inquirer.net/80871/why-filipino-americans-say-pilipino-not-filipino
↧

News: Basic Energy allots $3.8M for Batangas exploratory drilling

July 18, 2013, 4:22 am
$
0
0
LISTED BASIC Energy Corp. is set to spend about $3.8 million for the drilling of an exploratory well within its geothermal concession area in Batangas by next year, the company said in a disclosure yesterday, July 17.

“The company has committed with the Department of Energy a work program that entails the drilling of one exploratory well by July 2014, with an estimated budget of US$3.8 million,” the disclosure read.

The drilling will be conducted within its service contract (SC) covering its Mabini geothermal energy project located in the municipality of Mabini in Batangas.

“The exploratory well aims to confirm the extent of dream gas that can be generated in the service contract area,” the disclosure read.

Basic Energy also said the company already held initial negotiations with potential investors for possible farm-in agreements for the project.

Oscar L. de Venecia, Jr., Basic Energy president and chief executive officer, said in a text message yesterday that the $3.8-million budget is for one exploratory well only.

Source and continue reading: http://www.bworldonline.com/content.php?section=Corporate&title=Basic-Energy-allots-$3.8M-for-Batangas-exploratory-drilling&id=73562
↧

News: PNP sacks general, 14 others over slay in San Pedro, Laguna; Chief Supt. Jesus Gatchalian named OIC for Calabarzon

July 18, 2013, 4:29 am
$
0
0
MANILA, Philippines - The Philippine National Police (PNP) has relieved 15 police officials and men, including the regional director of Calabarzon, following the suspicious deaths of two convicted serial bank robbers in San Pedro, Laguna on Monday, July 15.

According to PNP Chief Alan Purisima, those relieved "are floating [and] are assigned in the [administrative] holding unit while being investigated."

Among those relieved were Chief Supt Benito Estipona, regional director of Calabarzon, and Supt Danilo Mendoza, head of the PNP regional special operations group (RSOG) in the same region.

Named OIC for Calabarzon (Cavite, Laguna, Batangas, Rizal and Quezon) was Chief Supt. Jesus Gatchalian.

It was Estipona and Mendoza who reportedly ordered two captured members of the notorious Ozamis criminal gang to be brought to a police headquarters in Cavite, defying Purisima's orders to bring them straight to the New Bilibid Prisons (NBP) in Muntinlupa.
Ricky Cadavero, alleged gang leader who carried the alias Kambal, and his sidekick Wilfredo Panogalinga, alias Kulot, were killed in an alleged ambush in San Pedro, Laguna, hours after they were presented to the media in Camp Crame.

Source and continue reading: http://www.rappler.com/nation/34062-pnp-sacks-general-policemen-over-slay
↧

News: STI completes Cainta, Rizal campus

July 18, 2013, 4:38 am
$
0
0
By: Likha Cuevas-Miel, InterAksyon.com 
July 17, 2013 9:54 AM 

MANILA - Tanco-led STI Education Services Group said it has competed the construction of its Ortigas campus in Cainta, Rizal.

In a disclosure to the Philippine Stock Exchange, STI Cainta campus, located along Ortigas Ave, is about four hectares with one three-storey building that houses the headquarters of the company's unit, and another seven-storey structure where the school is located.

The campus can accomodate 7,800 students and will feature LED monitors in every classroom, hot and cold kitchen laboratories, fully equipped computer and science laboratories, a library with internet connection, a students' lounge and free Wi-Fi access.

It is also five minutes away from Robinsons Place Cainta and 100 meters away from the Cainta Main Junction.

↧
↧

Antipolo “Liga ng mga Barangay” officers sworn in; barangay captain Rosario (Mae) Biagtan of Bagong Nayon, new Liga president

July 18, 2013, 4:46 am
$
0
0
ANTIPOLO, Rizal – Antipolo City mayor Jun Ynares sworn into office the new set of officers of the Liga ng mga Barangay of this pilgrimage city, following the vacancy of the president’s post due to the election of ABC President Loni Leyva as city councilor in the last midterm election.

The new Liga president, barangay captain Rosario (Mae) Biagtan of Bagong Nayon was sworn into office during the inaugural flag raising ceremony held at the Sumulong Park in front of the city hall recently.

In her message as the newly-installed Liga president and having a seat in the city council, Biagtan assured that she will not fail city constituents during her short stint as a sectoral representative in the city council, the barangay election being scheduled in October this year and her term to end on November 30. Biagtan succeeded Leyva as Liga ng mga Barangay president of Antipolo, the latter being elected as councilor in the city’s second district.

Others who took their oath before city mayor Jun Ynares were barangay captains Serafin Alvaran of Dela Paz as vice-president, Jennifer Reyes of Cupang as secretary, Jonathan Salen of San Isidro as treasurer and the other members, Renato Beltran of Beverly Hills, Reynaldo Doroteo of Calawis, Pedro Sebio of Inarawan, Merlita Molita of Muntindilaw, Julie Bolaños of San Juan, Armando Panganiban of San Roque, Oscar Tamayao of Sta. Cruz, Crisol Cate of San Luis, and Rowena Santos of Dalig, replacing councilor-elect Loni Leyva.

Earlier, city mayor Jun Ynares called for “clean-up” during his inaugural message after the first flag raising ceremony attended by city officials, employees, and ordinary folks estimated to be about 6,000 who trooped the Sumulong Park fronting the city hall building. (Antipolo Public Information Office)
↧

News: Gov. Nini, Mayor Jun inaugurate URS Tanay dorm and school building in Mayamot, Antipolo

July 18, 2013, 4:56 am
$
0
0
PROVINCIAL CAPITOL, Antipolo, Rizal – Rizal Gov. Rebecca Ynares led the inauguration recently of two more school facilities located in University of Rizal System (URS), Tanay campus and in Mayamot Elementary School in the province’s lone component city of Antipolo.

In the scenic mountain barangay of Sampaloc in Tanay town, Gov. Ynares, Vice-Gov. Frisco San Juan, Jr. and local government officials, inaugurated and turned-over a one-storey-six-door ladies dormitory in the university’s Tanay campus to university officials headed by its President, Dr. Marita Canapi. This is another school infrastructure facility funded by the provincial government amounting to more than Php 3.33 million.

The Rizal provincial government is continuously assisting the university despite of it being a state university with its own appropriations from the national government. In 2012 alone, URS received more than Php 90 million from the provincial government for buildings, equipments and other educational facilities and materials.

Meanwhile in Antipolo City, Gov. Ynares led provincial, city and education officials in the blessing and turn-over ceremonies of a two-storey building which will house eight classrooms for the use of more pupils of Mayamot Elementary School, a donation from the Philippine Amusement and Gaming Corporation (PAGCOR).

The school building and facility was constructed and funded by PAGCOR under its corporate social responsibility program which has benefitted numerous government and private entities in providing social services to the economically challenged sectors of society. 

Both Rizal Gov. Rebecca Ynares and her son, former governor and now Antipolo City mayor Jun Ynares, have prioritized education in their administrative agenda and have been supportive of the public-private partnership program for infrastructure and other services-related support.
↧
Search

News: G. Alfredo Vocalan, bagong kagawad ng Barangay San Isidro, Angono, Rizal

July 18, 2013, 5:24 am
$
0
0


 Nanumpa noong Lunes, July 15, si G. Alfredo Vocalan bilang bagong hirang na kagawad ng Barangay San Isidro, Angono, Rizal. Pinalitan ni Vocalan ang dating No. 1 kagawad na si Abby Frayco na natanggal sa serbisyo. Saksi sa panunumpa sina Mayor Gerry Calderon, Vice-Mayor Antonio Rubin, at mga konsehal na sina Joanne Saguisin, Sherrween Lagaya, Elmer Deloritos, Gino Miranda at Bryan Villamarin Cruz.  Hanggang Oktubre 2013 ang termino ni Vocalan sa barangay, na pinamumunuan ni Kapitan Joey Calderon.

↧

Essay: ANG ALAMAT NG WIKANG FILIPINO ni Virgilio S. Almario

July 18, 2013, 5:54 am
$
0
0

Inaasahan kong hindi nilá maiintindihan ang panukalang Ortograpiyang Pambansa ng KWF. Unang-una, nagmula sa pamumunò ko. (Jok onli!) Repeat, unang-una, dahil hindi nasasaklaw ng kanilang planong “Filipino” ang implikasyong rebolusyonaryo ng tadhana sa Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng 1987 Konstitusyon na payabungin at paunlarin ang Filipino sa pamamagitan ng mga wikang katutubo ng Filipinas. Kayâ noon pa, interesado lamang silá sa mga “baryasyon at varayti” ng Pilipino sa palengke, sa kalye, sa tabloyd, sa wikang bakla, jejemon. Sa lahat ng nakatatawang ituro sa klase. Sa lahat ng kakatwa. Ayaw niláng ilarawan man lamang ang kailangan at nararapat na paglalahok ng mga matipuno at katutubong salita mula sa mga buháy na wika ng bansa.



Kung mamarapatin, isa itong personal na gunita tungkol sa isang napakadramatikong yugto sa kasaysayan ng Wikang Pambansa. Ito ang ilang taon bago ang kumbensiyong konstitusyonal noong 1972. Niyanig noon ang Surian ng Wikang Pambansa ng iba’t ibang uri ng protesta. Una ang mga sulating kontra-Pilipino na gaya ng kay Geruncio Lacuesta simulang 1964 na “purista” ang Surian at dapat dagdagan ang mga titik ng abakada upang madaliang tumanggap ng mga hiram na salita mulang Espanyol at Ingles. Ikalawa, ang tahas na habla ni Kongresista Inocencio Ferrer ng Negros Occidental, mulang 1963 hanggang 1970, na tumututol sa pagpilì sa Tagalog bilang batayan ng Pilipino. Ikatlo, ang paglabas ng Maugnaying Talasalitaan ng Lupon sa Agham sa pangunguna ni Gonzalo del Rosario na umimbento ng mga salitang pantapat sa mga katawagang pang-agham at teknolohiya, isang gawaing higit na nagpatindi sa paratang na “purista” ang wikang tinatangkilik ng Surian at ng pamahalaan.

Mula sa mga pangyayaring ito, at ibang mga katulad, ay sumulpot ang panukalang “Filipino” upang ipalit sa “Pilipino.” Pangunahing proponent nitó si Dr. Ernesto Constantino at ilang guro sa UP na naniniwala sa tinatawag niyang universal approach upang lumikha ng isang wikang pambansa mula sa amalgamasyon ng mga wika ng bansa. Una kong narinig ang bagay na ito sa kamanunulat na Rogelio Sicat na katulong noon ni E. Constantino sa pagsulat ng konsepto ng “Filipino.” Sasamahan ko sana si Roger sa krusada ngunit bago maganap iyon ay kumalas siyá sa grupo ni E. Constantino. Naramdaman daw niya, sumbong ni Roger, na may motibong politikal ang grupo. Mukhang gusto niláng agawin ang pamumunò sa Surian mula kay Direktor Ponciano B.P. Pineda. Kaibigan naming manunulat si Ka Ponsing at kasama ako sa mga manunulat na pumasok sa Malacañang upang itaguyod ang paghirang sa kaniya kapalit ni Jose Villa Panganiban.

(Naalaala ko sa puntong ito ang mahigpit din noong tunggalian nina Lope K. Santos, na isang manunulat, at Cecilio Lopez, na isang doktorado sa lingguwistika, upang maging pinunò ng Surian bago magkadigma. Disipulo ni Lopez si E. Constantino at alagad ng panulat ang katangian ni Ka Ponsing. Sa panahong ito, marami nang ibang tapos sa lingguwistika at kumikilos para sirain ang pamanang balarila ni Lope K. Santos. Isa sa kanila si Dr. Alfonso Santiago ng Philippine Normal College noon at pumoposisyon din kontra balarila at tuntunin sa ortograpiya ng Surian.)

Inabutan ng kumbensiyong konstitusyonal ang sigalot. Naging aktibo ang naturang mga pangkatin sa debate hinggil sa wikang pambansa. Tulad ng dapat asahan, naging tagapagtanggol si Ka Ponsing ng Pilipino at ng Surian. Masuwerte siyá at tinangkilik siyá ni Blas Ople, isang malapit na tagapayo ni Pangulong Marcos noon, at ipinalalagay kong siyáng bumalasa sa kinalabasan ng mga tadhanang pangwika sa 1973 Konstitusyon. Sa isang banda, nagtagumpay sina E. Constantino. Bininyagang “Filipino” ang bubuuing wikang pambansa. Ngunit isinaad din sa pangkalahatang tadhana ng saligang-batas na mananatiling isa sa mga opisyal na wika ang Pilipino hábang hinihintay ang pagsilang sa Filipino.

Sa maikling salita, nanatili si Ka Ponsing sa Surian at kahit nang buwagin ito at palitan ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (1987) at hanggang magkaroon ng 1987  Konstitusyon at itatag ang Komisyon sa Wikang Filipino (1991). Samantala, pinapasok ni Ka Ponsing ang mga tinawag kong mga “Linggwistadero” sa Surian bilang mga konsultant. Nagresulta ito ng isang bagong tuntunin sa ortograpiya noong 1976, na labis kong tinutulan at hindi sinunod ng maraming manunulat sa Liwayway at Balita. (Ito palagay ko ang simula ng pagbabà ng awtoridad ng Surian hanggang sa totoong sumadsad bilang KWF.) Nagresulta din ito ng pagpapaaral ng lingguwistika sa mga kawani ng Surian at ng pagdami ng mga gurong gradweyt sa naturang programa. Ang mga ito ang magtataguyod bilang mga titser at bilang mga awtor ng teksbuk sa bagong tuntuning ortograpiko. Kahit si Ka Ponsing ay nagbago ng ispeling sa pagsulat at nakilingguwistika sa mga forum pangwika. Gayunman, retoke lang kung bagá ang lahat dahil ang mga patakarang pangwika ng Surian ay hindi nagbago at walang naging pagkilos upang maghunos ang Pilipino tungo sa Filipino.

Dapat din paláng isaalang-alang ang papel ng aktibismo sa dramatikong panahong ito. Naging wika ng mga rali at demostrasyon ang Pilipino, at kung tutuusin ay isang makapangyarihang salik na bumigo sa muling pagpapairal ng Ingles at susi sa pagpapatibay ng isang patakarang bilingguwal sa pambansang edukasyon. Ang aktibismo ang rurok ng paggamit ng Pilipino bilang wika ng pagbabagong panlipunan at pampolitika.

Naging galít-batî naman ang relasyon namin ni Ka Ponsing, lalo na nang hayagang manawagan ang UMPIL sa estandardisasyon at hayagan kong tuligsaan ang ilang tuntunin sa bagong ortograpiya ng Surian. Ngunit ipinagtanggol ko siyá sa mga banat nina Santiago at Ka Vito Santos. Pinayuhan ko siyáng maglabas ng makapal na diksiyonaryong monolingguwal bilang legacybagaman ako rin ang isa sa mga bumanat sa naging produksiyon.

Inabutan kami ng kumbensiyon para sa 1987 Konstitusyon sa ganitong alanganing relasyon. Sa kumbensiyon, muling naging aktibo ang mga katunggali niya, lalo na ang grupong E. Constantino. Masisinag sa tadhanang pangwika ng 1987 Konstitusyon ang tagumpay ng paglalakad nina E. Constantino. At alam kong ipinagmalaki nilá ito sa buong UP kung hindi man sa mga pambansang kumperensiyang pinagsalitaan nilá. Ipinanganak sa 1987 Konstitusyon ang wikang Filipino. Ngunit isa itong wika na Filipino lamang ang pangalan ngunit Pilipino ang nagtataguyod na angkan. Nais itong maging ulila ng mga kontra-Pilipino na kagaya ng DILA. Samantala, hindi ko na narinig ang universal approach ni E. Constantino. Nang imungkahi kong palitan ang pangalan ng aming kagawaran sa UP at gawing “Kagawaran ng Filipino at Panitikan ng Filipinas” ay ipinagpilitan ng mga kagrupo ni E. Constantino na mas mainam panatilihin ang Espanyol na “Departamento” at ang Pilipino na “Pilipinas.” Hindi ko maintindihan ang lohika ng kanilang pasiya. Basta iyon daw ang kanilang preference at waring magmula noon ay hindi lohika kundi preferencelamang ng naghaharing grupo ang sinusunod na tuntunin sa ispeling. Sa kabilang dako, iyon din ang dahilan kung bakit hindi nilá maiintindihan ang lohika ng aking kampanya para sa estandardisasyon at saligang pangkasaysayan ng bawat tuntuning ortograpiko. Nagtuturo silá ng language planning ngunit mukhang ayaw din niláng pinakikialaman ang takbo ng wika. Descriptivists daw kasi silá. Gustong-gusto ko ang inisyals ng aming kagawaran DFPP—“deaf” (DF) na “pipi” (PP) pa.

Inaasahan kong hindi nilá maiintindihan ang panukalang Ortograpiyang Pambansa ng KWF. Unang-una, nagmula sa pamumunò ko. (Jok onli!) Repeat, unang-una, dahil hindi nasasaklaw ng kanilang planong “Filipino” ang implikasyong rebolusyonaryo ng tadhana sa Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng 1987 Konstitusyon na payabungin at paunlarin ang Filipino sa pamamagitan ng mga wikang katutubo ng Filipinas. Kayâ noon pa, interesado lamang silá sa mga “baryasyon at varayti” ng Pilipino sa palengke, sa kalye, sa tabloyd, sa wikang bakla, jejemon. Sa lahat ng nakatatawang ituro sa klase. Sa lahat ng kakatwa. Ayaw niláng ilarawan man lamang ang kailangan at nararapat na paglalahok ng mga matipuno at katutubong salita mula sa mga buháy na wika ng bansa. Nakalulungkot isiping palalakihin at aalagaan ngayon ng KWF ang Filipino bilang wikang pambansa sa kabila ng pagtutol at pagsalakay ng mga ninong at ninang nitó sa binyag.

Patawad kung maraming mali at laging pabor sa akin ang gunitang ito. Ito ang problema kapag tulad nina Aguinaldo at Enrile ay matanda na ang gumugunita.

Ferndale Homes
17 Hulyo 2013
↧
↧

Essay: ‘Why Filipino Americans say Pilipino, not Filipino’ by Bejamin Pimentel (‘Kuwento’ column, Global Nation, Philippine Daily Inquirer)

July 18, 2013, 6:21 am
$
0
0
SAN FRANCISCO — There’s an interesting side note to the ‘Filipinas’ vs ‘Pilipinas’ controversy. A similar debate, this time over whether it should be ‘Filipino’ or ‘Pilipino,’ also erupted decades ago — in America.

And those who pushed for ‘Pilipino’ won.

That’s why on many college campuses, especially in California, you’ll find groups like the Pilipino American Collegiate Endeavor, or PACE, at San Francisco State University; the Pilipino American Alliance at UC Berkeley; and the Pilipino American Student Union at Stanford University.

And that’s why we have the phenomenon called Pilipino Cultural Night, better known as PCN.

That’s the yearly spring ritual on many US college campuses when hundreds of Filipino students hold musical extravaganzas, complete with traditional Filipino dances, hip-hop numbers and political skits, to celebrate Filipino (or Pilipino) culture.

The use of ‘Pilipino,’ as my friend and the academic Theo Gonzalves, associate professor and department chair of the American Studies Department at the University of Maryland Baltimore County, explains, was both an act of defiance and a choice.

↧

News: Sa Angono, mga paparangalan ng 2013 SB Award, Dangal ng Bayan, at Natatanging Mamamayan, aprubado na

July 19, 2013, 8:18 pm
$
0
0
Si Vice-Mayor Antonio 'Daddy Sonny' Rubin, presiding officer ng Sangguniang Bayan
Ulat ni Richard R. Gappi
11:01AM, Saturday, 20 July 2013
Angono Rizal News Online 

Pinagtibay at inaprubahan na ng Sangguniang Bayan kagabi, July 19, ang mga taga-Angono na pararangalan ng Sangguniang Bayan (SB) award, Dangal ng Bayan at Natatanging Mamamayan.

Sina Prof. Jorge Saguinsin (Negosyo), Sharmaine Dianquinay (Memory Sports), Omshanti Panlilio (Musika), at Saturnino H. Tiamson Jr. (Musika) ay tatanggap ng SB Award, ang pinakamataas na parangal na iginagawad ng pamahalaang bayan ng Angono.

Dangal ng Bayan awardee naman sina Ronald John David (Negosyo/Information Technology), Arvin Dave Tolentino (Sports/Basktball), at Celestino Santiago (Edukasyon).

Tatanggap naman ng Natatanging Mamamayan para sa Literatura si G. Patnubay Tiamson, ang tourism officer ng bayan ng Angono, at sina Ramon Ravanzo (Raises Academy), Illuminada Miranda (Gingergrace Academe) at Erlinda Magpantay (St. Martin Montessori) para sa Edukasyon.

Igagawad ang parangal sa Agosto 19, 2013 kasabay ng pagdiriwang ng ika-75 Taon ng Paglagda sa Pagsasarili ng Bayan ng Angono.

Sa naturang programa, bibigyan din ng pagkilala sina Mayor Gerry Calderon at Dr. Liwayway Sanvictores na ginawaran Sulo Magazine at Knights of Rizal ngayong taon ng ‘Natatanging Mamamayan ng Rizal’.

Pararangalan din si G. Nemi Miranda na ginawaran ng Pamahalaang Panlalawigan ngayong taon ng ALAB ng Rizal o Anak ng Lahing Bayani ng Rizal para sa Sining.

Kikilalanin din ang Top 10 Business Taxpayers sa bayan ng Angono noong 2012.

Ang mga pararangalan ay dumaan sa siyasat ng Lupon ng Turismo, Kultura, Musika at mga Sining na pinamumunuan ni Konsehal Elmer Deloritos.

Si Konsehal Sherween Lagaya naman ang nagmungkahi na parangalan ang tatlong principal sa nasabing eskwelahan.
↧

News: Antipolo City, nilalakad sa Kongreso na maging capital ng lalawigan ng Rizal

July 19, 2013, 9:53 pm
$
0
0
Ulat ni Richard R. Gappi
12:14PM, Saturday, 20 Juy 2013
Angono Rizal News Online 

Nilalakad at hinihiling ng Sangguniang Panlalawigan ng Rizal sa Kongreso na gawin at kilalanin ang Antipolo City bilang capital ng probinsya.

Sa pamamagitan ng resolusyon na pinagtibay noong June 10, 2013, ipinaabot ng Sangguniang Panlalawigan sa apat na congressman ng Rizal ang nasabing kahilingan.

Ang apat na ito ay sina Congressman Joel Roy Duavit (1st district of Rizal), Isidro S. Rodriguez Jr. (2nd district of Rizal), Roberto Puno (1stdistrict of Antipolo) at Romeo Acop (2nd district of Antipolo).

Ayon sa Sangguniang Panlalawigan, layunin ng panukala ang ‘tapusin ang kakatwang sitwasyon’ na mula 2009 ay walang capital ang lalawigan.

Noong March 2009, nagpasya ang Sangguniang Panlalawigan na ilipat ang kapitolyo o seat of government mula sa Pasig papunta sa Antipolo City. Kaya mula 2009 ay walang opisyal na capital ang lalawigan, bukod pa sa ang Pasig ay hindi na sakop ng lalawigan.

Ayon sa layunin ng resolusyon, “this aims to end the peculiarity, absurdity and embarrassment of having the seat of government linked to squatters,” na tumutukoy umano sa Pasig City.

Katwiran din ng Sangguniang Panlalawigan angkop at tama na gawing capital ng lalawigan ang Antipolo dahil ito ang “center of trade and commerce, tourism, government and economy, and now regarded as the center of recreation and sports.”

Ang Antipolo ay pinamumunuan ngayon ni Mayor Jun Ynares, dating gobernador ng lalawigan. Ang kanyang ina na si Kgg. Rebecca 'Nini' Ynares ang gobernador ngayon ng lalawigan.

Kaugnay pa din dito, hiniling ng Sangguniang Panlalawigan ang bawat Sangguniang Bayan sa lalawigan na gumawa ng resolusyon na sumusuporta sa nasabing kahilingan.

Tanging bayan ng Pilillia at Jalajala pa lamang ang nakakagawa ng nasabing resolusyon.

Bukod sa nasabing dalawang bayan, sakop din ng lalawigan ng Rizal ang Angono, Taytay, Cainta, San Mateo, Montalban, Teresa, Binangonan, Cardona, Morong, Tanay at Baras.
↧
Viewing all 227 articles
Browse latest View live
Search